AVM'ler çarşı,pazar,kahve,sinema,flört,oyun, aylaklık gibi modern şehir hayatının birçok ihtiyacını karşılamayı vaat eden "mutant" mimari yapılardır.
AVM'ler stada arenaya benzer daha çok. Birkaç kapıyla(delikle) girilen, avlulu hem herşeyi görebildiği hem de herkes tarafından görülebildiği bütünlüklü yapılardır. İşlevsel olarak feodal yaşamın panayırına benzer.
AVM'ler, gelişmiş ülkelerde, bizdeki gibi "çılgınlık" boyutuna ulaşmamış şehrin dışında tutulmuştur. Oysa genç ve tüketme potansiyeli yüksek olan nüfusuyla Türkiye bir AVM cennetine dönüşmüştür.Tıpkı kredi kartları gibi tüketim toplumu ürünlerdir AVM'ler. Geç dönem kapitalizmin çarkı tüketimle çalışır. Düzenin bekası için tüketimin kışkırtılması gerekir. Peki tüketim arzusu bireysel düzlemde neye karşılık gelir...
Lacan'ın kuramında "arzu" asla ulaşılamayacak olandır. Zizek rüyalarda sık görülen bir paradoksla örnekler Lacancı arzuyu:yakınlaşıldığı halde yakalanamayan "şey". Kaygan bir balık gibi sürekli elimizden kayıp gider arzu. Yakaladığımız hissettiğimizde arzuladığımızın o olmadığını anlarız. Joel Kovel tüketim toplumunda; reklam yoluyla çocuksu arzuların kışkırtıldığını, medyanın otoriteyi, ebeveynlerin ve okulun elinden aldığını, sahte kişisel tatmin vaadiyle yeni bir sosyal birey tipinin ortaya çıktığını ileri sürer. Geç dönem kapitalizmin en karakteristik özelliği arzuların bastırılması değil bilakis kışkırtılmasıdır. Arzular reklamlarla kışkırtılır.
Kapitalizmin başarısı, bu eksikliği ve ikame arzuyu ürettiği metalara yönlendirebilmesidir. Düzen, insanı doğal gereksinimlerden uzaklaştırıp, kendi doğasına yabancılaştırır. Görsel, yazılı ve sosyal medya yoluyla yaratılan vitrinler şirazesi kaymış değer sistemimizi ürettiği kendi değer sistemine benzetir. AVM'ler vitrinlerden oluşur. Vitrinlerin içinde kusursuz vücutlar, konforlu elektronik eşyalar, tadılmamış eşşiz lezzetler, formülü bilinmeyen gizemli parfümler şık giysiler sergilenir.
AVM'ler düzenin cazibe merkezleridir. Küçük deliklerden sızıp başka bir aleme geçtiğimiz hissini yaratır.
Bilal Ersoy
